 |
|
 |
 |
| Zobacz poprzedni temat :: Zobacz następny temat |
| Autor |
Wiadomość |
Stefania
Studentka
Dołączył: 09 Cze 2008
Posty: 6
Przeczytał: 0 tematów
Pomógł: 1 raz
Ostrzeżeń: 0/5
|
 Wysłany: Pon 16:25, 16 Cze 2008 Temat postu: Gramatyka-czasowniki |
|
|
ęCZASOWNIKI
Według Grzegorczykowej:
Czasowniki mogą być utworzone od:
- czasowników (np. napisać)
- przymiotników (np. chorować)
- rzeczowników (np. wagarować)
- wyrazów dźwiękonaśladowczych (np. pukać)
Ze względu na typ funkcji słowotwórczej derywaty czasownikowe dzielimy na trzy podstawowe klasy:
- derywaty transpozycyjne
- derywaty semantyczne
- derywaty aspektowe
FORMANTY RODZIME:
* do-
* na-
* nad(e)-
* o-
* od(e)-
* po-
* pod(e)-
* prze-
* przy-
* roz(e)-
* u-
* w(y)-
* współ-
* w(e)z-
* w(e)s-
* wy-
* z(e)- ll s ll ś (cokolwiek to znaczy)
* za-
FORMANTY OBCE
* de(z)-
* re-
Derywaty transpozycyjne są efektem przekształceń wyrażeń predaktywnych nieczasownikowych w czasownikowe o tym samym znaczeniu. Zaliczamy tu czasowniki:
- odprzymiotnikowe typu chorować
- odrzeczownikowe typu spiskować
Derywaty semantyczne - formanty pełnią tutaj funkcje znaczeniowe, w efekcie czego derywaty stanowią tu jednostki leksykalnie bogatsze od podstaw.
Możemy tu wyróżnić derywaty mutacyjne i modyfikacyjne.
Derywaty modyfikacyjne wzbogacają podstawę poprzez uściślenie znaczenia zawartego w temacie słowotwórczym różnymi określeniami wnoszonymi przez formant. Mogą być nimi tylko czasowniki odczasownikowe. Formanty są tu tworzone za pomocą:
- prefiksów (np. schnąć -> prze-schnąć)
- wymiany sufiksów tematycznych (np. pisać -> pis-ywa-ć)
- postfiksów (np. prosić -> prosić się)
Derywaty mutacyjne wzbogacają podstawę poprzez wniesienie przez formant nowego w stosunku do podstawy znaczenia, stanowiącego główny składnik semantyczny derywatu. Mogą być nimi czasowniki odczasownikowe i odimienne (odrzeczownikowe i odprzymiotnikowe). Formantami są tu:
a) w czasownikach odczasownikowych:
- prefiksy (np. grać -> przegrać)
- wymiana sufiksów tematycznych (np. gas-ną-ć -> gas-i-ć)
- odjęcie / dodanie morfemu się (np. smucić się -> smucić)
b) czasownikach odimiennych:
- wymiana końcówek odimiennych na czasownikowe sufiksy tematyczne (np. słaby -> słab-ną-ć)
- sufiksy tematyczne z prefiksami (np. gruz-Ø -> od-gruz-owa-ć)
Derywaty aspektowe - klasę tą stanowią czyste pary aspektowe, czyli:
a) odpowiedniki dokonane czasowników niedokonanych
- derywowane za pomocą wymiany sufiksów tematycznych (np. podpis-a-ć -> podpis-ywa-ć)
b) odpowiedniki niedokonane czasowników dokonanych
- derywowane za pomocą prefiksów (np. pisać -> na-pisać)
Podział derywatów ze względu na funkcje (według Wróbla)
MODYFIKACJA
1. DERYWATY SEMANTYCZNE
a) Charakterystyka czasowa akcji
formanty:
po- np. postać
prze- np. przeczekać
od- np. odczekać
wy- np. wysiadywać
do- np. doczytać
za- np. zaboleć
b) Charakterystyka ilościowa akcji
formanty:
po- np. pobrać
wy- np. wytruć
prze- np. przegrywać (w znaczeniu "przegrywać kasetę")
c) Charakterystyka stopnia intensywności akcji
formanty:
* mała intensywność
przy- np. przyhamować
pod- np. podleczyć
niedo- np. niedowidzieć
prze- np. przeprać
*duża intensywność
wy- np. wygolić
u- np. ubawić
na- np. nagadać
d) Charakterystyka przestrzenna
formanty:
prze- np. przesadzać (w znaczeniu "przesadzać kwiaty")
pod- np. podrzucić
2. DERYWATY FLEKSYJNE
a) Wymiana przyrostków tematycznych
np. mrug-a-ć -> mrug-ną-ć
by-Ø-ć -> by-wa-ć
3. DERYWATY POSTFIKSALNE
a) Dodanie morfemu "się"
np. spotykać (kogoś) -> spotykać się
MUTACJA
1. DERYWATY PREFIKSALNE
a) Kierunkowe
formanty:
*zbliżanie się:
do- np. dopłynąć
pod- np. podpłynąć
*oddalanie się:
od- np. odpływać
wy- np. wyjechać
prze- np. przepłynąć
b) Rezultatywno-afektowe
formanty:
wy-...+się np. wypłakać się
c) Wytwórcze
formanty:
wy- np. wystrugać
u- np. ukręcić
od- np. odpisać (w znaczeniu "odpisać zadanie")
do- np doczekać się
d) Przekształcanie jednych przedmiotów w inne
formanty:
prze- np. przeszyć
e) Zniknięcie lub utrata przedmiotu
formanty:
wy- np. wypłakać (w znaczeniu "wypłakać łzy")
prze- np. przejeździć
za- np. zajeść
ode- np. odespać
od- np. odpokutować
f) Likwidowanie
formanty:
roz- np. rozminować
g) Przywrócenie stanu
formanty:
od- np. odgrzać
re- np. rekonstruować
h) Porównanie
formanty:
prze- np. przekrzyczeć
i) Nazywające czynności i procesy rozwijające się stopniowo
formanty:
roz- np. rozboleć
DERYWATY MINUSPOSTFIKSALNE
np. smucić się -> smucić (kogoś)
DERYWATY FLEKSYJNE
np. gas-ną-ć -> gas-i-ć
Post został pochwalony 0 razy
|
|
| Powrót do góry » |
|
|
|
|
 |
Justyna
Studentka
Dołączył: 29 Kwi 2008
Posty: 88
Przeczytał: 0 tematów
Ostrzeżeń: 0/5
|
| Wysłany: Pon 17:07, 16 Cze 2008 Temat postu: |
|
|
Funkcje formantów to ???
Typy derywacji to???
Post został pochwalony 0 razy
|
|
| Powrót do góry » |
|
|
diabeł
Student
Dołączył: 29 Kwi 2008
Posty: 210
Przeczytał: 0 tematów
Pomógł: 10 razy
Ostrzeżeń: 0/5
Skąd: kalisz
|
| Wysłany: Pon 17:24, 16 Cze 2008 Temat postu: |
|
|
| Justyna napisał: |
Funkcje formantów to ???
Typy derywacji to??? |
1. np mutacja, modyfikacja itd.
2. np paradygmatyczna, prefiksalno-paradygmatyczna
ale co to oznacza, to nie wiem
wie ktoś czego się nie określa w rzeczowniku i przysłówku? bo coś takiego tam było...
Post został pochwalony 0 razy
Ostatnio zmieniony przez diabeł dnia Pon 17:29, 16 Cze 2008, w całości zmieniany 1 raz
|
|
| Powrót do góry » |
|
|
Stefania
Studentka
Dołączył: 09 Cze 2008
Posty: 6
Przeczytał: 0 tematów
Pomógł: 1 raz
Ostrzeżeń: 0/5
|
| Wysłany: Pon 17:45, 16 Cze 2008 Temat postu: |
|
|
Słowotwórstwo przymiotników
-Odrzeczownikowe(Nie określamy funkcji formantu)
-Odczasownikowe(Mutacja,składniowe)
-Odprzymiotnikowe(Mutacja,modyfikacja)
-Odliczebnikowe
-Odprzysłówkowe
-Złożone
Przymiotniki odczasownikowe
-derywaty składniowe,funkcja transpozycyjna
Formant-awczy
-Derywaty znaczeniowe,mutacyjne
* przymiotniki możliwościowe
* skłonnościowe
* ilościowe
* oceniające
* bierne
Przymiotniki od wyrażen syntaktycznych
- transpozycyjne
* przy domowy-przy domu (-owy)
* nasenne-na sen (-ne)
* przedwojenny-przed wojną (-ny)
* benedyktyński-po benedyktynach (-ski)
Przymiotniki odprzymiotnikowe nie tworzą sie od takich przyimków jak:
- oprócz
- obok
- koło
- zamiast
- wbrew
- przez
Przymiotniki odliczebnikowe
-szeregowe
* wyrazy 1,2,3,4-niepodzielne słowotwórczo
* przymiotniki od liczebnika głównego od 5 do 90 ( zmiana koncówki fleksyjnej,dodanie formantu -y)
* w derywatach od 100 wzwyż formant -ny
* milion-milionowy (-owy)
Przymiotniki złozone
Opierają sie na dwóch wyrazach podstawowych,które łączy wrostek.
1 przymiotnik + przymiotnik
* typ równorzędny
moda jesienno-zimowa-(i)
* typ nierównorzędny
słodkowodny-człon pierwszy określa drugi
2 Rzeczownik + przymiotnik
skóropodobny-podobny do skóry
skór-o-podobny-----> derywacja interfiksalna
3 Liczebnik + przymiotnik
półszlachetny kamień---->pół-0-szlachetny----->interfiks zerowy
dwuwypukły----->dw-u-wypukły
4 Przysłówek + przymiotnik
jasnoróżowy---->jasno-0-rózowy
Przymiotniki złozone z drugim członem nieprzymiotnikowym
1przymiotnik + rzeczownik
długodystansowy--->dług-o-dystans-owy
leworeczny---->lew-o-ręcz-ny
2liczebnik + rzeczownik
jednoręki---.jedn-o-ręk-i
pięciohektarowy------.pięć-o-hektar-owy
3rzeczownik +czasownik
życiodajny----->życ-o-daj-ny
glebotwórczy---->gleb-o-twór-czy
4przysłówek + czasownik
łatwopalny---->łatw-o-pal-ny
5liczebnik + czasownik
trójdzielny----->trój-0-dziel-ny
Przymiotniki odprzysłówkowe(nieliczne)
-owy ukradk-owy
-ny wstecz-ny
-(ej)szy charakter transpozycyjny
Słowotwórstwo przysłówków
przysłowki odprzymiotnikowe
formanty:
-e
-o
-po.......u
Zasada wyboru formantu
1 jezeli konczy sie na -ski,-cki, stosujemy formant-po.....u czasem formant-u
2 miękko tematyczna koncówka lub k,g-formant-o
3 od pozostałych twardotematycznych
* młody-młodo (-o)
* w derywatach od przymiotników zawierających sufiks
-aty
-asty
- owaty
- owy
*od pozostałych przymiotników twardotematycznych tworzy sie przysłówek z formantem -e cyniczny-cyniczne -o||-e
wystepuje w derywatach odprzym. zawierający sufiks -isty---->kwiecisty--->kwieciście lub kwiecisto,formant ,,o"najczęściej występujący
Przymiotniki odrzeczownikowe
1 dzierżawcze
-ny--->rodzinny
-ski--->tapicerski
-wski--->ojcowski
-any--->siostrzany
-iny--->babciny
2 materiałowe
-any--->wełniany
-owy--->aluminiowy
-ny--->kamienny
-ni--->żytni
-arski---->wikliniarski
3 relacja podobienstwa
-asty--->sumiasty
-owy--->perłowy
-ny--->aksamitny
-owaty---->sierpowaty
4 relacja przeznaczenia
-any--->bieliźniany
-owy--->podłogowy
5 użycie lokatywne
-ski--->lubelski
-ny--->rózny
-owy--->pociągowy
-any--->kawiarniany
6 charakterystyczne
* użycie konkretne
- aty---->garbaty
- owaty--->piegowaty
- awy--->kedzieżawy
- iwy/ywy---.parszywy
* abstrakcyjne
- owy---.honorowy
- ny--->spokojny
- iwy/ywy---->fałszywy
Post został pochwalony 1 raz
|
|
| Powrót do góry » |
|
|
diabeł
Student
Dołączył: 29 Kwi 2008
Posty: 210
Przeczytał: 0 tematów
Pomógł: 10 razy
Ostrzeżeń: 0/5
Skąd: kalisz
|
| Wysłany: Pon 19:17, 16 Cze 2008 Temat postu: |
|
|
Może ktoś mi potwierdzić albo poprawić mój tok myślenia?
Funkcja formantu może być:
- modyfikacyjna
- mutacyjna
- transpozycyjna
- aspektowa (dla wąskiej grupy czasowników)
Typ derywacji może być:
- afiksalny (sufixalny, prefixalny itd)
- paradygmatyczny
- alternacyjny
- prozodyczny
Gdzie są błędy?
I pomóżcie mi ludzie, bo nie tylko ja na tym korzystam. Wiem, że "co niektórzy bardzo dobrze poinformowani" by mi powiedzieli, że skoro ja nic nikomu nigdy nie pomogłem, materiału nie pożyczyłem i na forum notatek nie rzuciłem, to mi też nie pomogą. Ale człowieki, bądźcie bardziej ludzcy.
Post został pochwalony 0 razy
|
|
| Powrót do góry » |
|
|
Stefania
Studentka
Dołączył: 09 Cze 2008
Posty: 6
Przeczytał: 0 tematów
Pomógł: 1 raz
Ostrzeżeń: 0/5
|
| Wysłany: Pon 19:52, 16 Cze 2008 Temat postu: |
|
|
Czasowniki odprzymiotnikowe
-transpozycyjne-obfity--->obfit-owa-ć
-mutacyjne
* procesualne( Coś sie staje)
>paradygmatyczne (głuchnąć-stawać się głuchym)
>prefiksalnoparadygmatyczne( roz-leniwieć-stać się leniwym)
* kauzatywne( coś czymś uczynić)
>paradygmatyczne( doskonalić-sprawiać,że coś staje sie doskonałe)
>prefiksalnoparadygmatyczne(na-wilgotnić-uczynić coś wilgotnym)
Znalazłam jeszcze coś takiego,może sie komuś przyda 
Post został pochwalony 0 razy
Ostatnio zmieniony przez Stefania dnia Pon 19:53, 16 Cze 2008, w całości zmieniany 1 raz
|
|
| Powrót do góry » |
|
|
|
|
|
Nie możesz pisać nowych tematów
Nie możesz odpowiadać w tematach
Nie możesz zmieniać swoich postów
Nie możesz usuwać swoich postów
Nie możesz głosować w ankietach
|
|
|
|
|
 |
|
